Autor: Geri Emiri | Citizens Channel
Vendgrumbullimi i Porto-Romanos gjendet në veri të qytetit të Durrësit dhe përbën sot shqetësimin më të madh mjedisor për banorët e qytetit, për shkak të djegies pa ndërprerje të mbeturinave përgjatë 24 orëve.
Fusha me mbeturina gjendet rreth 4 kilometra larg qytetit, në një sipërfaqe rreth 80.000 m2, mbushur me mbeturina urbane, inerte, mbetje të rrezikshme dhe kafshë të ngordhura.
Këshilli Bashkiak i Durrësit shpalli më 11 korrik 2018, gjendjen e emergjencës mjedisore, si pasojë e situatës problematike me mbetjet në të gjithë vendgrumbullimet e bashkisë Durrës. Ajo ja delegoi kështu qeverisë qendrore zgjidhjen e problemit të saj shumë vjeçar. Në muajin qershor kryeministri njoftoi se vendgrumbullimi do të mbyllet, duke u shndërruar në park.
Protestat për rehabilitimin e vendgrumbullimit kanë qenë të shumta ndër vite, duke kulmuar në nëntor, me protestën e studentëve të Universitetit “Aleksandër Moisiu”, që kërkuan mbylljen e vendgrumbullimit të Porto-Romanos dhe ndalimin e djegies së mbeturinave. Një ditë më pas banorët e Sukthit bllokuan rrugën Kullë-Sukth, duke kërkuar zhvendosjen e vendgrumbullimit të mbetjeve që gjendet pranë banesave në Sukth.
Foto: Studentët e UAM në protestat kundër ndotjes nga mbetjet
Ndërhyrjet e kohëve të fundit nga Shërbimi Zjarrfikës dhe bashkia Durrës ka sjellë shuarjen e vatrave të mbeturinave që digjeshin prej vitesh dhe po bëhet sistemimi i tyre, deri në momentin e mbylljes së vendgrumbullimit të Porto-Romanos, kur bashkia dhe qeveria të vendosin për koston e transportit në landfillin e Tiranës.
Menaxhimi i vendgrumbullimeve të mbetjeve, sfida e humbur e pushtetit vendor
Në “Planin Lokal të Menaxhimit të Mbetjeve për bashkinë e Durrësit 2010-2025”, analizohet se qyteti i depoziton mbetjet e tij në të vetmen fushë plehrash në Porto-Romano, që është vend hedhje për nga standardet, e cila është hapur që në fillim të viteve’ 90 dhe ishte parashikuar të kishte jetëgjatësi për 25 vite (deri në vitin 2015).
Për njohësin e mbetjeve të ngurta, Xhemal Mato, vendgrumbullimi i Porto-Romanos është jashtë çdo standardi, pa rrethim, kafshët përdorin ujin e ndotur për të pirë, e më tej këto ujëra derdhen në det, duke ndikuar edhe tek bota ujore, për të cilën gjithashtu nuk ka studime për nivelin e ndotjes.
Por bashkia Durrës nuk zbatoi rekomandimin e këtij dokumenti të hartuar nga ajo, duke e lënë të hapur e jashtë kushteve teknike dhe higjeno-sanitare vend hedhjen e Porto-Romanos. Pas vitit 2015, në bashkinë e re të Durrësi mbledhja dhe depozitimi i mbeturinave urbane bëhet nga dy ndërmarrje publike pastrimi (në varësi të bashkisë) dhe një kompani private (në Ishëm).
Bashkia Durrës ka përgatitur Planin Lokal të Menaxhimit të Mbetjeve, por “ende nuk e ka miratuar në Këshillin Bashkiak Durrës”, mësoi nga bashkia Citizens Channel, nëpërmjet një Kërkese për të Drejtë Informimi.
Mesatarisht, një familje në qytetin e Durrësit prodhon rreth 2 ton mbetje në vit ose 5.5 kg mbetje në ditë, sipas llogaritjeve në “Strategjinë e Zhvillimit Territorial 2015-2030”. Në Bashkinë Durrës nuk ka grumbullim të diferencuar të mbeturinave, për ato të zakonshme dhe të ndërtimit. Pasi kryhet mbledhja e mbeturinave, hidhen në vendgrumbullimin e Porto-Romanos, duke u djegur pa masa paraprake. Kjo është një procedurë e dëmshme për shkak të emetimit të gazit helmues si dhe përbën rrezikshmëri të lartë për ndotjen e ujërave nëntokësore.
Ky problem shfaqet edhe në vendgrumbullimet e mbeturinave në 4 Njësitë Administrative Manëz, Sukth dhe Ishëm. Ndërsa mbeturinat e dy njësive administrative, Rrashbull dhe Katund i Ri, depozitohen në Porto-Romano.
Emergjenca Mjedisore dhe zgjidhjet e mundshme
Bashkia Durrës ka njoftuar zyrtarisht se nuk ka buxhet të mjaftueshëm për ndërtimin e një landfilli për mbeturinat. Në këto kushte Këshilli Bashkiak i Durrësit shpalli më 11 korrik 2018, gjendjen e emergjencës mjedisore, duke marrë votat e të gjithë këshilltarëve, pavarësisht rezervave të tyre mbi zgjidhjen e situatës.
Pak orë pas protestës së studentëve, kryetari i Bashkisë Durrës, Vangjush Dako, reagoi në profilin e tij në Facebook, duke shkruar se i është kërkuar qeverisë dhe shoqërisë koncesionare në Tiranë të marrë në konsideratë spostimin e mbetjeve të Porto-Romanos për në Tiranë dhe trajtimin e tyre.
“Të hënën më datë 29.10.2018 u mblodh Komiteti i Menaxhimit të Integruar të Mbetjeve për shpalljen e gjendjes së Emergjencës Mjedisore. Aktualisht po analizohen kostot e kryerjes së transportit, përkatësisht kostot që do të mbulojë Bashkia dhe ato që do të mbulojë Qeveria”, shkruante Dako.
Njohësit e fushës së mbetjeve në Shqipëri, e shohin me skepticizëm transportimin e mbetjeve nga Durrësi në Tiranë. “Jam kundër transportit të mbetjeve nga Durrësi për në Tiranë, pasi kjo nuk është zgjidhje dhe ka rrezik të dështojë”, shprehet ambientalisti Lavdosh Ferruni.
Studentët që protestuan për mbylljen e vendgrumbullimit të mbeturinave në Porto-Romano, kërkuan një zgjidhje të shpejtë të problemit, që qëllim shmangien e ndikimeve shëndetësore të djegies së mbeturinave.
Ndërmarrja e Shërbimit Komunal në bashkinë Durrës që prej dekadash e ka lënë në të njëjtën gjendje vendgrumbullimin e Porto-Romanos, pas protestës së studentëve ka nisur ngjeshjen e mbeturinave në vendgrumbullim, rrethimin me tel dhe caktimin e rojeve me tre turne.
“Është vendosur trau që ndalon hyrjen e personave të paautorizuar në vendgrubmullim. Këto janë masat paraprake, përpara nisjes së transportimit në Tiranë të mbeturinave dhe krijimit të parkut në fushën e mbetjeve. Aktualisht po diskutohen kostot e transportit”, u bë me dije nga Ndërmarrja e Shërbimit Komunal, për Citizens Channel.
Aksioni i bashkisë erdhi pas urdhërit të parë të ministrit të ri të brendshëm, Sandër Lleshi, që me të marrë detyrën kërkoi ndërhyrjen e strukturave policore dhe atyre në varësi për të mbajtur nën kontroll situatën e djegies së mbetjeve urbane në qytete si Durrësi. Pas shumë vitesh në Porto-Romano u shfaq Shërbimi Zjarrfikës Durrës, që në bashkëpunim me ato të portit punuan për rreth 4 ditë me qëllim shuarjen e vatrave të mbeturinave që digjeshin prej vitesh.
Një ditë pas protestës së studentëve, banorët e Sukthit bllokuan rrugën Kullë-Sukth, duke kërkuar zhvendosjen e vendgrumbullimit të mbetjeve që gjendet pranë banesave në Sukth.
“Në Sukth është ndërprerë hedhja e mbeturinave dhe po depozitohen në Porto-Romano. Po ashtu po punohet që ky si vendgrumbullim të mbyllet për shkak se është pranë vendbanimeve”, mësuam zyrtarisht nga Ndërmarrja e Shërbimit Komunal.
Në qershor të vitit 2018 kryeministri Edi Rama dhe kyebashkiaku Vangjush Dako vizituan vendgrumbullimin e mbeturinave në Porto-Romano. Kryeministri Rama premtoi se ky problem do të zgjidhet brenda 18 mujave, duke e kthyer këtë zonë në park.
Udhëtimi i mbeturinave në Tiranë, lë papunë familjet e varfra!
Nga vëzhgimi ynë në fushën e mbeturinave në Porto-Romano, punojnë të paktën mbi 50 persona çdo ditë. Ata grumbullojnë në mënyrë të paautorizuar materiale plastike, hekurishte dhe kartona. Futja e tyre dhe e kafshëve që ushqehen në vendgrumbullim vijon, megjithëse prania e bashkisë është shtuar kohët e fundit.
Duke mos pranuar të identifikohen, një pjesë e banorëve që banojnë 200 metra larg vendgrumbullimit, tregojnë se kanë pranuar të “bashkëjetojnë me vdekjen” për shkak se aty punojnë familjarisht, duke siguruar të ardhura nga mbledhja e materialeve të riciklueshme.
Të kapur pas kamionëve që sjellin mbeturina në vendgrumbullim, vijnë herë pas here të mitur. Pasi mbarojnë shkollën, tregojnë se vijnë të punojnë për disa orë këtu, për të ndihmuar familjet. Të njëjtën punë bëjnë edhe prindërit e tyre, të cilët punojnë edhe përgjatë natës duke mbledhur mbetje.
Mbyllja e vendgrumbullimit më të madh në bashkinë Durrës do t’i lejë ata “të papunë”! Bashkia dhe qeveria po negociojnë për kostot e transportit të mbetjeve për në Landfillin e Sharrës, ku po ndërtohet një incinerator për djegien e tyre. Ndërtimi i një landfili në Durrës, ku mund të diferencoheshin mbetjet dhe të ndiqeshin politikat ricikluese që Bashkimi Europian po i mëshon prej vitesh ndaj Shqipërisë, do të krijonte vende pune për shumë familje.
Një studim i mbështetur nga Banka Botërore vite më parë, ka përcaktuar ndërtimin e një landfilli bashkëkohor rajonal për Qarkun e Durrësit, në fshatin Radë, Njësia Administrative Manzë. Më datë 18 nëntor 2014, ministria e Mjedisit së bashku me ninistrinë e Transportit dhe Infrastrukturës, njoftuan hapjen e thirrjes për oferta për dhënien me koncesion të “Landfillit për Qarkun e Durrësit”.
“Një proces i ri ka filluar për ndërtimin e landfillit të ri sanitar, në një sipërfaqe prej 15 Ha. Ky shërbim do të mbulojë të gjithë territorin e bashkisë Durrës dhe do të krijojë mundësinë e hapjes së 1500 vendeve të reja të punës, kostoja e tij është parashikuar 6.5 milion euro”, shkruhet në “Analizën dhe Vlerësimin e Territorit” të bashkisë Durrës. Pas verifikimeve të Citizens Channel ky proces ka ndaluar dhe lëvizjet e fundit bashki-qeveri do të ofrojnë transportin e mbeturinave në landfillin e Sharrës.
*Citizens Channel
