Nga The Conversation
Është një shqetësim në rritje sasia e kohës që fëmijët dhe adoleshentët shpenzojnë në ekranin rekreativ. Ka gjithashtu polemika në rritje në lidhje me faktin nëse koha e kaluar para ekranit është në të vërtetë e dëmshme.
Që nga viti 2016, ne (hulumtuesit që kemi kontribuar në zhvillimin e udhëzimeve të lëvizjes 24 orësh për fëmijët dhe adoleshentët) kemi sjellë një sërë rishikimesh të gjera të provave shkencore mbi ndikimin e kohës së kaluar para ekranit që nga lindja e fëmijës deri në moshën e rritur. Ne shqyrtuam nëse sasia e kohës së përdorimit të ekranit dixhital (jo kohë edukativo-arsimore) ndikon apo jo në shëndet. Këto përfshinin rreziqe të tilla si obeziteti, gjumë të reduktuar, më pak aktivitete sportive, ankth dhe depresion. Ne gjithashtu pamë ndikimin e kohës së kaluar para ekranit në zhvillimin shoqëror dhe emocional, si dhe zhvillimin konjitiv dhe të gjuhës, mirëqenien dhe arritjet arsimore.
Këto rishikime treguan se nivelet e larta të kohës së kaluar para ekranit, tani tipike mes fëmijëve, janë të lidhura me dëmtime të mundshme. Dhe ata treguan qartë se më pak kohë para ekranit, është më mirë për të shmangur obezitetin, dhe për promovimin e gjumit, ushtrimeve fizike dhe zhvillimit konjitiv, social dhe emocional.
Gjatë tri viteve të fundit, provat e shqyrtuara ofrojnë udhëzime në nivel kombëtar në Australi, Kanada, Afrikë të Jugut, Mbretërinë e Bashkuar dhe në nivel ndërkombëtar.
Ne të gjithë jemi të përfshirë në zhvillimin e udhëzimeve globale për zero deri në katër vjeç për Organizatën Botërore të Shëndetësisë (OBSH). Këto udhëzime, të gjithë kanë rekomanduar që koha e kaluar para ekranit duhet të jetë e kufizuar në foshnjëri, fëmijëri dhe adoleshencë.
Kufizimi i kohës para ekranit
Udhëzimet nga Kanadaja, Australia dhe Afrika e Jugut rekomandojnë që koha rekreative para ekranit të shmanget deri në moshën dy vjeçare, të jetë e kufizuar në një orë në ditë nga mosha dy deri në katër vjeç dhe në dy orë në ditë nga pesë deri në 17 vjeç.
Bazuar në përvojën tonë kolektive në zhvillimin e këtyre udhëzimeve, është e qartë se këto kufizime për kohën e kaluar para ekranit janë të nevojshme për një numër arsyesh.
Së pari, dëshmitë sugjerojnë fuqishëm se kërkohet kufizime. Rekomandimet për të kufizuar kohën e ekranit u bazuan në një qasje rigoroze, të pranuar gjerësisht dhe në bazë të dëshmive. Kjo përfshinte rishikime sistematike, vlerësime kritike të provave, konsultime dhe shqyrtime kombëtare dhe ndërkombëtare dhe raportim transparent.
Së dyti, më pak kohë rekreative para ekranit është qartazi më mirë. Ekzistojnë dëshmi për të mbështetur afatet e caktuara kohore të rekomanduara dhe konsultimet tona të gjera me individët dhe organizatat e interesuara – duke përfshirë prindërit dhe familjet – sugjerojnë që ata të gjejnë afate kohore të dobishme.
Së treti, rekomandimet tona që koha rekreative e kaluar para ekranit duhet të kufizohet janë në përputhje me shqyrtimet e tjera të fundit dhe të hollësishme të provave të kryera nga organet autoritare si OBSH dhe Fondi i Kërkimit Botëror të Kancerit. Këto rishikime theksuan rolin e rëndësishëm të kohës rekreative para ekranit në zhvillimin e obezitetit, shumë kancerëve dhe miopisë.
Rekomandimet tona specifike janë gjithashtu në përputhje me ato të Akademisë Amerikane të Pediatrisë dhe Shoqatës Kanadeze të Pediatrisë.
Marrja e qasjes laissez-faire (mos ndërhyrjes) në kohën e ekranit do të ishte injorimi i kontekstit më të gjerë. Kjo është se fëmijëria moderne karakterizohet nga aktiviteti i ulët fizik, ulja e tepërt dhe koha e kaluar brenda. Fëmijët dhe adoleshentët vuajnë gjithashtu nga aftësitë e dobëta motorike, nivelet e larta të miopisë, rritja e rrezikut të diabetit të tipit 2 dhe hipertensionit.
Dhe kur shfaqen forma të reja të kohës së kaluar para ekranit, kërkohet një qasje parandaluese – disa kufizime për kohën e kaluar para ekranit do të ishin të kujdesshme derisa të ishte e qartë nëse ka dëm të papërfillshëm.
Ka ende kohë për të vepruar
Disa argumentojnë se “xhindi është jashtë shishes” në lidhje me kohën e ekranit. Por kjo është disfatiste. Të njëjtat argumente mund të ishin bërë në lidhje me kontrollin e duhanit, alkoolit dhe sheqerit. Por tani është pranuar se ekspozimi i pakufizuar ndaj këtyre substancave nuk është në përputhje me shëndetin publik. Dhe kufizimet pranohen si thelbësore.
Përveç kësaj, në shumë pjesë të botës, xhindi nuk mund të jetë ende jashtë shishes. Në shumë vende me të ardhura të ulëta dhe të mesme, ekspozimi ndaj kohës së kaluar para ekranit mund të jetë ende relativisht i ulët në mesin e fëmijëve.
Ka gjithashtu hapësirë për të parandaluar kohën e tepërt para ekranit tek foshnjat dhe fëmijët e vegjël, duke vepruar para se të dëmtojnë, ose të paktën nën-optimale, zakonet e jetesës të bëhen më vonë në fëmijëri ose adoleshencë.
Dëmtimet e kohës së kaluar para ekranit mund të jenë indirekte, si dhe direkte – koha rekreative e kaluar para ekranit rritet me moshën dhe ashtu si e bën, zhvendos format më të dobishme të sjelljeve të ulëta si leximi. Koha e ekranit gjithashtu zhvendos luajtjet aktive fizike dhe fle.
Koha e ekranit rekreativ duket të jetë pjesë e pashmangshme e jetës moderne. Por, që nga foshnjëria dhe fëmijëria e hershme, të gjithë duhet të jemi të shqetësuar për potencialin e dëmtimeve – të paktën derisa dëshmitë e reja dhe të fuqishme të mos tregojnë asnjë dëm. Qasja më e matur do të ishte e kujdesshme, duke u përpjekur të ndiqte udhëzimet e fundit të bazuara në prova që koha rekreative e ekranit duhet të kufizohet.
*Citizens Channel /E.K/
