Nga Matthew Ricketson dhe Alexandra Wake /The Conversation
Një vendim historik nga një gjykatë australiane pritet të ketë pasoja ndërkombëtare për redaksitë, ndërsa kompanitë e medias njoftojnë se përballen me kërkesa të mëdha kompensimi nëse dështojnë të tregojnë kujdes ndaj gazetarëve të cilët mbulojnë rregullisht ngjarjet traumatike.
Gjykata e Qarkut të Viktorias pranoi potencialin për dëmtime psikologjike tek ata të cilëve u kërkohet të raportojnë për ngjarjet traumatike, duke përfshirë edhe krimet e dhunshme. Gjykata vendosi më 22 shkurt që një gazetari në moshë ti jepej 180,000 dollarë për dëmtimin psikologjik të shkaktuar gjatë dekadës që punonte në gazetën me bazë në Melburn, nga viti 2003 deri në vitin 2013.
Gazetarja, e njohur në gjykatë si “YZ” për të mbrojtur identitetin e saj, raportoi mbi 32 vrasje dhe shumë raste të tjera si gazetare e gjykatës. Ajo mbuloi “luftërat e ganglandit” të Melburnit, u kërcënua nga një prej figurave të saj më famëkeqe dhe e pati gjithnjë e më të vështirë të raportojë për ngjarjet që përfshinin vdekjen e fëmijëve, siç ishte rasti i katërvjeçares Darcey Freeman, e cili u hodh nga i ati nga Ura Perëndimore në vitin 2009.
Pasi u ankua se ajo “kishte mbaruar” me “vdekjen dhe shkatërrimin”, u transferua në tavolinën sportive. Por një redaktor në pozitë më të lartë, më vonë e bindi atë, kundër dëshirave të saj, për të mbuluar Gjykatën Supreme ku ajo ishte e ekspozuar ndaj llogarive të hollësishme grafike të krimeve të tmerrshme, përfshirë gjykimet e Donna Fitchett, Robert Farquharson dhe babain e Darcey Freeman.
Ekspozimi i përsëritur ndaj ngjarjeve traumatike kishte një ndikim serioz në shëndetin e saj mendor. YZ ra dakord të merrte një pushim nga gazeta në vitin 2013.
Në sfidën e saj gjyqësore, gazetarja pretendoi ndaj The Age (kompani mediatike) se:
- nuk kishte sistem në vend që t’i mundësonte asaj që t’ia dilte me traumën e punës së saj
- nuk arriti të sigurojë mbështetje dhe trajnim për mbulimin e ngjarjeve traumatike, përfshirë edhe nga kolegë të kualifikuar
- nuk ka ndërhyrë kur ajo dhe të tjerët u ankuan
- e transferuan në raportimin e gjykatës pasi ajo ishte ankuar se nuk ishte në gjendje të përballonte traumat e përjetuara nga raportimet e mëparshme të krimit.
The Age kundërshtoi faktin se gazetari po vuante nga stresi post-traumatik. The Age argumentoi se edhe në qoftë se do të ekzistonte një program për mbështetjen e kolegëve, nuk do të kishte bërë një ndryshim material në përvojën e gazetarëve.
Më tej, The Age mohoi se e dinte ose duhet të kishte dijeni për rrezikun e parashikueshëm të dëmtimit psikologjik ndaj gazetarëve të saj, dhe njëkohësisht argumentoi se paditësi e dinte “për shkak të punës së saj ajo ishte në rrezik të lartë të lëndimit të parashikueshëm”.
Gjykatësi Chris O’Neill pa se dëshmia e gazetares ishte më bindëse se ato të kompanisë mediatike, edhe pse dëmi psikologjik që ajo kishte pësuar, e kishte vënë atë në disavantazh kur u shqyrtua në gjykatë.
Bruce Shapiro, drejtor ekzekutiv i Qendrës Dart për Gazetari dhe Traumën në Shtetet e Bashkuara, thotë:
Ky është një gjykim historik – për herë të parë në botë, sipas njohurisë sime, që një organizatë lajmesh është gjetur përgjegjëse për PTSD-në profesionale të një gazetari.
Kompanitë e medias duhet ta marrin seriozisht PTSD-në
Kjo nuk është hera e parë që një gazetar ka paditur PTSD-në profesionale, siç e quan Shapiro, por është hera e parë që ka pasur sukses. Në vitin 2012, një gazetar tjetër australian paditi pa sukses të njëjtën gazetë.
Në atë rast të mëparshëm, i diskutuar nga një bashkautor i këtij artikulli (Ricketson) në Shqyrtimin e Gazetarisë Australiane, gjyqtari hezitonte të pranonte edhe ndikimin psikologjik ndaj gazetarëve që mbulonin ngjarjet traumatike ose vonesën e The Age në zbatimin e një redaksioni të vetëdijshëm për traumën. Në kontrast të thellë, gjyqtari në rastin YZ pranoi lehtë të dyja këto koncepte kryesore.
Historikisht, ideja e gazetarëve që padisin punëdhënësit e tyre për PTSD në punë nuk ishte e padëgjuar. Kultura e lajmeve ka diktuar se gazetarët kanë bërë gjithçka që u është kërkuar prej tyre, duke përfshirë ndërhyrje te të afërmit e pikëlluar, ose “vdekja troket” siç njihen. Të bësh këto ishte thelbësore për të ashtuquajturën “shkolla e trokitjeve të rënda”. Gazetarët e kadetëve ishin gjakosur në redaksi me aftësinë e tyre për të kryer këto detyra.
Letërsia akademike tregon se kultura e redaksisë ka qenë një kontribuese kyçe në problemin e gazetarëve që ndihen të paaftë për të shprehur shqetësimet e tyre rreth mbulimit të ngjarjeve traumatike nga frika e shfaqjes si të dobët dhe të papërshtatshëm për punën.
Ajo që është alarmante nga provat e ofruara nga gjykatësi O’Neill është shkalla në të cilën këto qëndrime vazhdojnë të mbizotërojnë në redaksitë bashkëkohore. YZ tha se si gazetare e krimeve ajo punoi në një “mjedis të bllokuar’, ku mesazhi i nënkuptuar ishte “ forca, princeshë”
Detyra e kujdesit
Rasti i YZ tregon se The Age kishte mësuar pak për detyrën e saj të kujdesit për gazetarët nga rasti i mëparshëm që mbrojti. Një nga dëshmitarët e tij, menaxheri i trajnimit editorial, dha prova të zhgënjimit të tij për të mos qenë në gjendje të bindë menaxhmentin për të zbatuar një program trajnimi dhe mbështetjeje të përshtatshme. Gjykatësi O’Neill e pa atë si një dëshmitar bindës.
Qendra Dart ka një sërë formatesh për t’u plotësuar në faqen e saj të internetit, për kujdesjen ndaj vetes dhe mbështetjen e kolegëve. Ajo çka është e qartë në këtë rast është që nuk bëhet fjalë vetëm për gazetarët individualë dhe për atë se çka ata bëjnë, por për rolin e redaktorët dhe medias ekzekutive.
Një organizatë mediatike që po udhëheq rrugën është ABC. Transmetuesi kombëtar ka pasur një program për mbështetjen e kolegëve në vend për një dekadë.
Programe të tillë janë etike, jo vetëm për gazetarët individualë, por për demokracinë dhe shoqërinë civile. Kjo për shkak se çfarëdolloj ndryshimesh që kanë kaluar përmes mediave të lajmeve, nuk ka ndryshim në rastet e katastrofave, krimit dhe ngjarjeve traumatike të cilat duhet të mbulohen.
Punëtorët e rinj kanë nevojë për ndihmë. Dhe ata kanë filluar ta kërkojnë atë.
*Citizens Channel /E.K/
