Artistët e Aleancës për Mbrojtjen e Teatrit ditën e sotme i dërguan një letër institucioneve të BE duke ju kërkuar mbështetje në lidhje me projektligjin e miratuar në parlament, në datë 5 korrik 2018, i cili parashikon që hapësirën në të cilën ndoshet Teatri Kombëtar t’ja kalojë një kompanisë private Fusha shpk. Kjo për arsye se Ministria e Kulturës nuk i disponon fondet për të ndërtuar një teatër të ri, por edhe se sipas saj është me kushte të papërshtatshme për të punuar.
Artistë dhe qytetarë kanë protestuar ccdo ditë në sheshin e Teatrit Komëtar kundër këtij projektligji që nga dita që u propozua.
Në letrën e dërguar ditën e sotme , artistët kanë renditur shkeljet që ky projektligj përmban, të cilat sipas tyre janë:
” Së pari, ky ligj shkel parimet kushtetuese të “lirisë ekonomike” dhe “barazisë” para ligjit “të parashikuara në Marrëveshjen e Stabilizim Asocimit (SAA) 1 si dhe nga kushtetuta shqiptare.
Në mënyrë të veçantë, ligji shkel Nenet 71 dhe 74 të MSA-së, të cilat pengojnë favorizimin shtetëror të konkurrentëve në treg dhe detyrojnë një proces të lirë, të drejtë dhe transparent të ofertave dhe kontratave për publikun. Nenet 1 dhe 2 të MSA gjithashtu angazhojnë Shqipërinë për respektimin dhe zhvillimin e sundimit të ligj, i cili i jep barazinë para ligjit çdo qytetari.
Këto të drejta janë të definuara edhe në Kushtetutën Shqiptare. Neni 11, pika 1, e Kushtetutës
përcakton të drejtat e qytetarëve shqiptarë në lirinë ekonomike, ndërsa neni 18 thotë se të gjithë qytetarët duhet të jenë të barabartë para ligjit.
Në këtë rast, para-përzgjedhja e një personi juridik, i caktuar me emër në vetë këtë ligjin, pa pretendimin e një konkurrence të hapur dhe të ndershme, i privon qytetarët nga mundësia ekonomike për të konkurruar për një kontratë publike e cila duhet të jetë e hapur për të gjithë. Si e tillë, kjo iniciativë, e shkruar në mënyrë specifike për një kompani të vetme, favorizon pabarazinë e qytetarëve përpara ligjit. Ky është një precedent tepër i rrezikshëm, sipas të cilit qeveria mund të paracaktojë fituesit dhe humbësit ekonomikë, jo konkurrenca. Ai i jep qeverisë autoritetin për të shkruar ligje që zbatohet vetëm për disa të zgjedhur, duke krijuar ligjërisht një shoqëri ku njerëz të ndryshëm kanë të drejta të ndryshme.
Së dyti, parimi kushtetues i decentralizimit, i përcaktuar në nenin 13, shkelet në mënyrë të përsëritur.
Në këtë proces, ajo gjithashtu shkel nenin 111, pika 1, të MSA-së, i cili përcakton se:
“1. Bashkëpunimi synon të sigurojë zhvillimin e një publiku efikas dhe të përgjegjshëm administrimi në Shqipëri, veçanërisht për të mbështetur zbatimin e sundimit të ligjit, funksionimin e duhur të institucionet shtetërore për të mirën e popullatës shqiptare në tërësi dhe zhvillimin e qetë të marrëdhënieve midis Bashkimit Evropian dhe Shqipërisë “.
Në këtë rast, qeveria ka anashkaluar të drejtat e institucioneve të tjera, duke vendosur nëpërmjet një zgjidhjeje të thjeshtë me shumicë votash, për të nxjerrë ligje mbi një pronë publike nën juridiksionin e Këshillit të Bashkisë së Tiranës edhe pse ligjet dhe procedurat në fuqi kërkojnë shumicë të kualifikuar në 1 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/TXT/PDF/..
Në thelb qeveria thjesht vendosi ti japë vetes një fuqi që nuk duhet ta ketë sipas Kushtetutës dhe e ka bërë këtë
përmes një ligji të zakonshëm.
Më konkretisht, neni 81, pika 2, shkronja (a), e Kushtetutës përcakton se ligjet në organizimi dhe funksionimi i të gjitha institucioneve të parashikuara nga Kushtetuta do të kalojnë vetëm përmes një shumicë prej tre të pestash. Në bazë të këtij neni, Kuvendi i Shqipërisë ka miratuar ligji nr. 139/2015 “Për vetëqeverisjen lokale” Neni 54, shkronja (e), i ligjit përcakton që:
“Këshilli Bashkiak ka këto detyra dhe kompetenca:
- e) miraton tjetërsimin ose caktimin e pronës subjekteve të palëve të treta. “
Derisa neni 55, pika 4, parashikon që:
“4. Vendimet kërkojnë jo më pak se tre të pestat e numrit të përgjithshëm të anëtarëve të Komisionit
këshillit për rastin e parashikuar në shkronjën (e) të nenit 54 të këtij ligji. ”
Siç mund të shihet, ligjvënësit kanë përcaktuar një bazë të qartë ligjore që rregullon çështjet në fjalë hartimin e ligjeve organike, pra ligjet që miratohen nga një shumicë prej tre të pestave në Parlament.
Ndërkohë, në rastin e Teatrit Kombëtar, përmes një “ligji të veçantë” që kërkon një shumicë të thjeshtë, Parlamenti e tejkalon mandatin e tij ligjor. Parlamenti ka vendosur për një shumicë të thjeshtë për të sunduar mbi një pronë publike që është në pronësi të këshillit bashkiak lokal. Ajo e ka bërë këtë, ndërkohë që nuk ka numrin e nevojshëm apo shumicën në Këshillin Bashkiak të Tiranës për t’ia caktuar pasurinë palëve të treta, siç duhet të ndodhë për të përfunduar një proces të tillë.
Përsëri, ky është një precedent jashtëzakonisht i rrezikshëm sipas të cilit qeveria njëanshmërisht dhe në mënyrë jokushtetuese vendosi të uzurpojë të drejtat e institucioneve të tjera të pavarura.
Së treti, për arsyet e shpjeguara më lart, ky ligj gjithashtu shkel parimin e përcaktuar në nenin 4,
neni 1 i Kushtetutës, i cili parasheh që “Ligji përbën bazën dhe kufijtë e aktivitetit të shtetit “. Kjo do të thotë që asnjë institucion publik nuk mund të veprojë përtej fuqive të veta ligjore dhe kushtetuese
Së katërti, ajo anashkalon dhe kundërshton ligjin nr. 9643, datë 20.11.2006, “Për Prokurimin Publik”, nr i ndryshuar;
ligji nr. 125/2013 “Për Koncesionet dhe Partneritetet Publiko-Private”, të ndryshuar; ligji nr.
8743, datë 22.2.2001 “Për pronat publike”, të ndryshuar, etj.
Në fakt, ligji për prokurimet publike u ndryshua në vitin 2012 për të eliminuar rastet specifike kur prokurimet mund të kalojnë përmes ligjeve shtesë. Ky ishte një rezultat i drejtpërdrejtë i detyrimit në përputhje me kërkesat e MSA-së. Si e tillë, nuk ka arsye për të cilat një investim specifik publik duhet të kërkojë një ligj të ri, specifik, i cili anashkalon të gjitha mekanizmat që tashmë janë në vend që mbrojnë dhe
garantojnë një proces të drejtë të prokurimit publik siç kërkohet nga MSA dhe Kushtetuta.”
Në letrën e dërguar është kërkuar mbështetja nga institucionet e Bashkimit Europian, duke u vënë theksi tek shkeljet kushtetuese dhe shkeljen e Marrëveshjes së Stabilizim -Asociimit midis Shqipërisë dhe Bashkimit Europian.
