Nga Seneo Mwamba / Global Citizen
Ne duhet që të bëjmë me patjetër dicka për ndotjen plastike. Plastika është e tmerrshme për mjedisin. David Attenborough dhe ekipi i Blue Planet II e bënë këtë çështje mjaft familjare dhe tani ne dëgjojmë për të gjithë kohës. Vende dhe qytete anembanë botës po ndalojnë përdorimin e plastikës majtas, djathtas dhe në qendër, dhe thirrja për fundin e plastikës me përdorim të vetëm është në një nivel të lartë.
Dyqane të tilla si Islanda dhe Ikea kanë futur në përdorim ndalime për plastikën që do të hyjnë në fuqi brenda dy viteve të ardhshme. Ndërkohë, pipat, lugët dhe pirunat plastike janë vënë në shënjestër nga shitësit e shumtë, përfshirë McDonald’s në Britani të Madhe, dhe përdorimi i qeseve plastike është mjaftueshëm për të të çuar në burg në disa vende.
Disa qeveri dhe organizata po bëjnë pjesën e tyre për të reduktuar përdorimin e plastikës dhe për të përmirësuar mjedisin, por si konsumatorë të përditshëm, është e rëndësishme për ju të dini se si dhe pse fundi i përdorimit të plastikës është kaq jetësor.
Këtu janë disa fakte më pak të njohura në lidhje me plastikën që duhet të dini.
1. Që nga viti 1950, rreth 8.3 miliardë tonë plastikë janë prodhuar në mbarë botën.
Sipas një raporti të Guardian, rreth 8.3 bilionë ton plastike janë prodhuar që nga viti 1950 – kjo është e barabartë me peshën e më shumë se 800.000 Kullave Eiffel. Dhe vetëm 9% e kësaj mase është ricikluar.
2. Në disa pjesë të botës, përdorimi i plastikës është tashmë i paligjshëm.
Kenia prezantoi një nga ligjet më të vështira të botës kundër çantave plastike në vitin 2017. Tani, kenianët, të cilët kapen duke prodhuar, shitur, madje edhe përdorur qese plastike, do të rrezikojnë deri në katër vjet burg ose gjoba prej 40,000 dollarësh.
Vende të tjera që kanë ndaluar, qoftë edhe pjesërisht, ose tatojnë qeset plastike me përdorim të vetëm janë Kina, Franca, Ruanda dhe Italia. Ju mund të gjeni për vende dhe qytete të tjera që kanë sjellë ndalime të jashtëzakonshme të plastikës këtu.
3. 73% e mbeturinave të plazhit në mbarë botën janë plastike.
Sipas National Geographic, 73% e të gjitha mbeturinave të plazhit janë plastike. Pluhuri përfshin filtra nga bishtat e cigareve, shishet, tapat e shisheve, mbështjellësit e ushqimit dhe çantat e ushqimeve.
4. Një milion shishe plastike janë blerë në mbarë botën çdo minutë.
Një raport nga Guardian zbuloi se 1 milion shishe plastike janë blerë çdo ditë në botë dhe ky numër do të rritet me një tjetër 20% deri në vitin 2021, nëse nuk veprojmë.
I njëjti raport tha se më shumë se 480 miliardë shishe plastike të ujit të pijshëm u blenë në 2016 në të gjithë botën- nga 300 miliardë një dekadë më parë.
Përveç kësaj, më pak se gjysma e shisheve të blera në vitin 2016 u ricikluan – me vetëm 7% të atyre të grumbulluara, u shndërruan në shishe të reja, ndërsa pjesa tjetër përfundoi në vendet e grumbullimit të mbeturinave ose në oqean.
5. Në botë, çdo minutë përdoren rreth 2 milionë qese plastike.
Kjo mund të duket si një numër i pabesueshëm, por sipas Ecowatch, 500 deri në 1 trilion qese plastike përdoren në mbarë botën çdo vit.
Vetëm nju jorkezët përdorin 23 bilionë qese plastike çdo vit, sipas Departamentit të Ruajtjes së Mjedisit të qytetit të Nju Jorkut (kjo është arsyeja pse është kaq mirë që qyteti po ndalon qeset e ushqimeve).
Ndalimi i qeseve plastike tashmë është provuar të jetë jashtëzakonisht efektiv në vendet që i kanë ato. Në Mbretërinë e Bashkuar, për shembull, futja e një ngarkese prej 5 pikësh të qeseve plastike në 2015 ka sjellë një reduktim prej 83% në përdorimin e qeseve plastike.
Ndërsa Britania ende prodhon 1.3 bilion çanta plastike në vit, sipas një raporti qeveritar në prill 2017, rënia në përdorim shënon përparim të dukshëm.
6. 90% e plastikës që ndot oqeanet tona bartet vetëm nga 10 lumenj.
Sipas studiuesve të Forumit Ekonomik Botëror, vetëm 10 lumenj nëpër Azi dhe Afrikë mbajnë 90% të plastikës që përfundon në oqeane.
Studimi thotë se tetë prej këtyre lumenjve janë në Azi: Yangtze, Indus, Yellow, Hai He, Ganges, Pearl, Amur dhe Mekong. Dy nga lumenjtë mund të gjenden në Afrikë: Nili dhe Niger.
WEF-ja shtoi se dy gjërat që të gjithë lumenjtë e emëruar kanë të përbashkët janë një popullsi e madhe që jeton në zonë, si dhe një sistem i dobët i menaxhimit të mbeturinave.
7.Plastika është duke vrarë më shumë se 1.1 milion zogj të detit dhe kafshë.
Një studim i kryer nga Universiteti i Queensland në Australi, bazuar në të dhënat e mbledhura që nga fundi i viteve 1980, zbuloi se breshkat e Detit të Gjelbërt tani hanë dyfishin e plastikës që merrnin 25 vjet më parë.
Sipas Kombeve të Bashkuara, gëlltitja e plastikës vret rreth 1 milion zogj detarë dhe 100,000 kafshë detare çdo vit.
Përveç kësaj, më shumë se 90% e të gjithë shpendëve dhe peshkut besohet se kanë grimca plastike në stomakun e tyre. Kjo është për shkak se plastika shpërthen në copa të vogla në det, të cilat konsumohen më pas nga peshqit dhe kafshët e tjera të detit.
Hulumtimet nga Universiteti Plymouth kanë zbuluar se rreth 700 lloje të jetës detare po përballen me zhdukje për shkak të rritjes së ndotjes plastike.
8. Një person ha mesatarisht 70,000 mikroplastikë çdo vit.
Bëhet fjalë për rreth 100 copë mikroplastikë gjatë një vakti, sipas një studimi të botuar në Ndotjen e Mjedisit.
Një ekip hulumtuesish me qendër në Mbretërinë e Bashkuar vendosi provëza me sipërfaqe ngjitëse pranë pjatave të darkës në tre shtëpi në Britani të Madhe. Pas vetëm 20 minutash, provëzat grumbulluan mesatarisht 14 mikroplastikë.
9. Koha mesatare që përdoret një qese plastike është … 12 minuta.
Po, kjo është e drejtë – ato përdoren për një mesatare prej 12 minutash dhe pastaj marrin deri në një mijë vjet për t’u dekompozuar.
10. Gjatë 50 viteve të fundit, prodhimi botëror i plastikës është dyfishuar.
Ndërsa një numër gjithnjë e më i madh organizatash dhe shtetesh po ndalojnë përdorimin dhe prodhimin e plastikës, prodhuesit kryesorë të plastikës në botë po planifikojnë të rrisin prodhimin me gati një të tretën gjatë pesë viteve të ardhshme, sipas Forumit Ekonomik Botëror.
Në vitin 1974, konsumi botëror i plastikës në vit ishte 2 kilogramë (4.4 £) për banorë. Sot, kjo është rritur në 43 kilogramë – dhe ky numër akoma vazhdon të rritet.
Nëse konsumi plastik rritet sipas shkallës së tanishme, sipas National Geographic, deri në vitin 2050 do të ketë 12 bilion ton plastikë në landfille.
*Citizens Channel /E.K/
