Autor: Fjori Sinoruka | Lorin Kadiu | Citizens Channel

Citizens Channel ka analizuar peshën e buxhetit që i është akorduar Ministrisë së Kulturës ndër vite në raport me ministritë e tjera. Të dhënat e 10 viteve të fundit tregojnë se Kultura mbetet e pambështetur, duke mbajtur gjithmonë vendet e fundit.  Arti dhe Kultura janë komponentë shumë të rëndësishëm në evoluimin dhe përmirësimin e një shoqërie dhe shpehherë konsiderohen si elementë matës për përparimin e saj. Por si është investuar në këtë sektor në Shqipëri? Artikulli përmban një analizë të detajuar të kësaj çështjeje

Gjergj Prevazi ka 14 vjet që drejton “Albania Dance Meeting – Festival” (ADMF) një organizatë jo-qeveritare që ka si mision kryesor promovimin dhe bërjen të njohur në Shqipëri të dansit kontemporan.  Që nga viti 2006 ADMF organizon një festival të përvitshëm kulturor që synon t’i prezantojë publikut shqiptar performancat e dansit kontemporan.

Si organizatë e pavarur ajo funksionon me fonde të jashtme dhe jetëgjatësia e saj varet nga mbështetja që merr.

Gjergj Prevazi tregon për Citizens Channel se “Albania Dance Meeting – Festival” është përkrahur financiarisht nga Ministria e Kulturës (MK) 13 herë, por mbështetja është e pamjaftueshme.

” Sigurisht që  mbështetja është mjaft e ulët, dhe nuk është rritur paralelisht me rritjen e vetë festivalit, i cili e ka përmirësuar vazhdimisht performancën e tij artistike dhe organizative, duke u kthyer ne nje axhendë të rëndësishme të dansit në rajonin tonë. Si i tillë, ky event i përvitshëm mendoj që meriton vëmendje më të madhe.

 Ministria e Kulturës në Relacionin e buxhetit të vitit 2019 bën një krahasim me vitin 2018 dhe sqaron se mbështetja e saj për projektet e pavarura është në fokus të institucionit; por shifrat flasin ndryshe. Në dokumentin publik të Ministrisë së Kulturës, mbështetja monetare për produksionet e pavarura nuk njeh asnjë rritje nga ajo e vitit 2018.

Në relacionin e Buxhetit për vitin 2019, Ministria flet për ” vizionin e qartë për të konsoliduar Skenën e pavarur të kulturës”, duke sqaruar se ka si prioritet mbështetjen e projekteve të pavarura; por shifrat flasin ndryshe.

Në dokumentin publik të Ministrisë së Kulturës, flitet për mbështetjen e rreth 900 produksione kulturore me një buxhet prej rreth 1 milion eurosh (137,332,000 lekë) gjatë vitit 2018. Nëse do të bënim një mesatare të numrit të projekteve të mbështetura dhe buxhetit  total që Ministria për artin dhe kulturën, rezulton se projektet kulturore janë mbështetur me një shumë prej 1,213 eurosh secili.

Mbështetje që edhe këtë vit do të mbetet e njëjtë, pasi nuk është parshikuar asnjë shtesë në fondin për Artin dhe Kulturën.

Vetë artistët shprehen se buxheti i akorduar për mbështetjen e projekteve apo produksioneve të pavarura artistike dhe kulturore në Shqipëri është shumë i ulët

I pyetur nga Citizens Channel për të komentuar pasqyrën e fondeve të akorduara për Ministrinë e Kulturës në 10 vitet e fundit, regjisori Kastriot Çipi komentoi se: “Jemi katër herë më pak se Maqedonia, më pak se Kosova dhe fondet për infrastrukturën kanë ulur më tej fondet për projektet (për prodhimin artistik) dhe trashëgimia po rrënohet çdo ditë”

Andi Tepelena, i cili prej kohësh është një nga drejtuesit e Skenës së Pavarur Kulturore  në Shqipëri dhe promotori nismave artistike të pavarura dhe me ndikim social; tregon se ky buxhet i akorduar për zhvillimin dhe mbështetjen e artit të pavarur është qesharak dhe i pamjaftueshëm.

Edhe Gjergj Prevazi, ngre shqetësimin për një qasje më të përgjegjshme ndaj artit të pavarur: “Shpresoj se ministrja e re e kulturës, zonja Margariti mund dhe duhet të ketë një qasje tjetër më të përgjegjshme për të gjitha Festivalet ndërkombëtare që organizohen në Shqipëri, e në veçanti për Albania Dance Meeting 2019, i cili ka ofruar në 13 edicionet e tij shfaqje të niveleve më të larta të dansit kontemporan europian”.

Por si ka ndryshuar Buxheti i Ministrisë së Kulturës ndër vite?

Ministria e Kulturës është një nga ministritë që përfiton më pak fonde nga buxheti i shtetit (e dyta nga fundi para Ministrisë së Integrimit). Kjo ministri aktualisht ka nën varësi 30 institucione të cilat administrojnë artin, kulturën dhe trashëgiminë kulturore.

Nëse analizohet një mesatare e peshës totale që buxheti i Ministrisë së Kulturës ka zënë në 10 vitet e fundit; konkludohet se ajo është vetëm 0.85%.

Nga analiza krahasuese e 4 viteve të para me 4 vitet e fundit të marra në shqyrtim, vihet re se edhe në këtë buxhet të papërfillshëm ka një rënie të theksuar me rreth 20% .  Konkretisht mesatarja e viteve 2009-2012 është 0.95% e totalit ndërsa në katër vitet e fundit MK ka marrë vetëm 0.72% të buxhetit për Ministritë.

Rritjen e vetme të dukshme buxheti i Ministrisë së Kulturës në raport me buxhetet e ministrive të tjera, e ka pasur në vitin 2011 me 3,104,843 lekë. Dhe përveç këtij viti (pasur parasysh 10 vitet e mara në analizë), buxheti nuk ka njohur ndonjë rritje më të madhe se kaq.

Ndërkohë nga ana tjetër në relacionin për buxhetin 2018-2019 Ministria e Kulturës deklaron se ka një rritje të të ardhurave nga shitja e biletave nëpër institucionet e artit dhe të kulturës.

Por si qëndron raporti i shpenzimeve të kësaj ministrie me mbështetjen e projekteve të pavarura?

Krahasimi midis zërave të tabelës më poshtë tregon qartazi se mbështetja për projekte të pavarura është shumë e vogël dhe e papërfillshme në raport me shpenzimet për pagat dhe sigurimet e punonjësve të kësaj ministrie dhe të institucioneve në varësi të saj.

Për tu theksuar është se vetë buxheti për pagat e administratës brenda zërit të Artit dhe Kulturës është rreth 4.3 milion euro, ndërkohë që fondi total për këtë zë  është vetëm 1 milion euro.

Ministria e Kulturës do të shpenzojë një total prej rreth 7,6 milionë euro për paga dhe sigurime shoqërore, shumë shtatë herë më e lartë se totali i mbështetjes që i jep artistëve. Kjo pasqyrë e bën shumë të vështirë mbështetjen e artistëve të lirë (ose të rinj) nga institucioni bazë i artit dhe i kulturës në Shqipëri.

*Citizens Channel

Citizens Channel