Prej 30 ditësh Shqipëria është bërë pjesë e vendeve të prekura nga epidemia e COVID-19. Me mbi 383 persona të prekur, vendi ynë ka shpallur gjendjen e fatkeqësisë natyrore duke marrë një sërë masash shtrënguese për lëvizjen e qytetarëve. Përditësimi mbi situatën dhe rregullat që ndryshojnë nga dita në ditë, njoftohen në baza ditore nga përfaqësues të Institutit të Shëndetit Publik (ISHP), përmes daljeve mediatike që shpërndahen gjerësisht në mediat tradicionale dhe online, duke shërbyer si i vetmi burim inforamcioni zyrtar.
Në një kohë kur aksesi në informacioni merr një rëndësi të veçantë, komuniteti i personave me aftësi të kufizuara mbetet i përjashtuar.
Një vëzhgim i realizuar nga Citizens Channel vë re se Ministrisë së Shëndetësisë iu deshën 27 ditë për të aplikuar përkthimin në gjuhën e shenjave të konferencës së përditshme mbi COVID-19. Në datën 4 Prill, deklarata e përfaqësueses së ISHP u përkthye për herë të parë në gjuhën e shenjave.
Komunikimi i përkthyer në gjuhën e shenjave, 4 Prill 2020:
Pas kësaj ditë, në mënyrë të pashpjegueshme kjo praktikë u hoq, duke përjashtuar edhe një herë personat me aftësi të kufizuara nga aksesi në informacion i garantuar me ligj.
“Kjo problematikë përherë ka qenë reale por në momente kritike si këto në të cilat po jetojmë, informacioni i munguar mund të ketë pasoja vitale”, shprehet Aleksandra Panganika*, përkthyese e gjuhës së shenjave.
Një krahasim me vendet e rajonit, tregon se Shqipëria është i vetmi vend që nuk e aplikuar përkthimin në gjuhën e shenjave të njoftimeve mbi COVID-19.
Në Maqedoninë e Veriut, përkthyesi i gjuhës së shenjave qëndron gjithmonë në krah të Ministrit të Shëndetësisë, Venko Filipçe gjatë konferencave për shtyp mbi situatën e COVID-19.
E njëjta gjë ndodh edhe në Kosovë, gjatë deklaratave për shtyp të Ministrit të Shëndetësisë, Arben Vitia.
Kur politikat mbeten në letër, familjarët kthehen në burim kryesor të informacionit
Aksesi në informacion është një nga prioritetet e përcaktuara nga Qeveria shqiptare në Planin Kombëtar të Veprimit për Personat me Aftësi të Kufizuara.
Edhe pse sigurimi i barazisë në informacion është pjesë e Konventës së OKB për personat me aftësi të kufizuara (ratifikuar nga qeveria shqiptare në vitin 2012), personat me vështirësi në dëgjim tregojnë se e kanë të vështirë të informohen.
Ligji Nr. 93/2014 “Për përfshirjen dhe aksesueshmërinë e PAK”, në Nenin 9 që lidhet me jetesën e pavarur, përcakton se shteti duhet të mbështesë personat me aftësi të kufizuar për të pasur akses në informacion.
“Shumë informacione të rëndësishme përcillen ndërmjet videove që nuk kanë as titra. Pjesën më të madhe të kohës varet tek familjarët apo miqtë, të cilët luajnë rolin e medias dhe bëhen urë komunikimi për informacionin e munguar. Me pak fjalë kemi të bëjmë me një komunitet të izoluar në skaje” tregon Aleksandra Panganika.
Të njëjtin fakt e konfirmoi edhe Arjol Gega, një i ri nga Durrësi i cili tregon se janë familjarët ata që i komunikojnë pjesën më të madhe të informacioneve duke qenë se ai as nuk mund të dëgjojë e as nuk mund të flasë.
Ai na rrëfeu se është shumë i përgjegjshëm dhe ndjek me përpikmëri rregullat e përcaktuara për mbrojtjen dhe parandalimin e përhapjes së sëmundjes, dhe ka një mesazh për të gjithë personat e komunitetit.
Gjuha e Shenjave është njohur zyrtarisht me vendim të Këshillit të Ministrave nr 837 më datë tre dhjetor të vitit 2014.
*Artikulli është përditësuar në datë 8 Prill 2020, për të saktësuar faktin se intervistuara Aleksandra Paganika nuk është përfaqësuese e Shoqatës Kombëtare Shqiptare të Njerëzve që nuk dëgjojnë (ANAD).
