Studimi “Ndikimi i hidrocentralëve të vegjël në temperaturën e rrjedhës”, i kryer në Amerikë përgjatë viteve 2014-2016, në shtetin e Massachusetts ku janë të ndërtuar rreth 3000 HEC-e, sjell të dhëna rreth ndikimit që kanë ato në cilësinë e ujit të rrjedhës.
“Dy të tretat e vendeve të studiuara kishin temperatura më të ngrohta në rrjedhën drejt digave dhe një e treta kishin nivele më të ulëta të oksigjenit të tretur”, deklarohet në studimin e publikuar.
Ndryshimi i temperaturave të rrjedhës sjell pasoja negative tek bota e egër që jeton në lumë qw nga ngordhja e peshqve deri tek insektet dhe organizmat e tjerë ujor.
Të njëjtin përfundim nxori edhe studimi i kryer nga Universiteti i Vjenës sa i përket ndikimit që do të kenë hidrocentralet në cilësinë e ujit të lumit Vjosë, lumi i fundit i egër në Evropë.
Ndërtimi i digave që ndalojnë rrjedhën e lumit do të dëmtojë më shumë se 1100 specie të dokumentuara në Vjosë, pasi dëmton cilësinë e ujit.
“Në ndryshim nga uji i rrjedhshëm, procesi i vetë-pastrimit zvogëlohet shumë dhe cilësia e ujit përkeqësohet shpejt, veçanërisht në pjesën e poshtme ku ka pak oksigjen të tretur. Uji në rezervuarë shpesh klasifikohet si me cilësi të dobët ose të keqe”, shkruhet në studim.
Shqipëria dhe hidrocentralet e vegjël
“Sipas informacioneve që ne kemi, 712 hidrocentrale janë miratuar në total në Shqipëri. Hidrocentralet e vegjël, ose nën dhjetë mega, përbëjnë edhe numrin më të madh të hidrocentraleve, janë diku te 80%”, pohon për Citizens Channel Besjana Guri, nga organizata mjedisore EcoAlbania.
Guri shpjegon se prej disa vitesh ata janë angazhuar në mbrojtjen e shumë lumenjve të planifikuar për t’u futur në tuba. E tillë është edhe beteja për Vjosën. Ata kërkojnë ta shpallin atë Park Kombëtar, në të gjitha rrjedhën e saj prej afro 270 km.
Kjo kategori do të ndalonte dhe planet aktuale të qeverisë shqiptare për të ndërtuar 12 hidrocentrale të vegjël në degëzimet e këtij lumit, si Shushica apo Bënça.
Në një tjetër degëzim të Vjosës, Langarica, prej tetë vitesh operojnë disa hidrocentrale nën dhjetë mega.
“Në lumin e Langaricës, janë ndërtuar pesë hidrocentrale. Po të shikohet në pjesën poshtë kanionit, lumi është pothuajse i tharë”, – informon Guri.
Në betejën për të ndaluar HEC-et e vogla janë përshirë dhe komunitete të tjera. Banorë dhe aktivistë nga Zall-Gjoçaj janë angazhuar prej më shumë se dy vitesh në mbrojtje të lumit Flim dhe Urakë që do të preken nga HEC-et “Sekë” dhe “Zais”.
Ata kanë ngritur tre padi pranë Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë, Tiranë por asnjë vendim gjykate nuk ka urdhëruar anulimin e dy hidrocentraleve në një zonë të mbrojtur, kategoria e dytë.
Po ashtu, Citizens Channel ka raportuar rreth organizimit kundër hidrocentraleve nga komunitete të tjera si ai i Madheshit në Mat, Skavicë në Dibër, Kukës dhe Mirditë, Tropojë.
Banorët kanë pohuar njëzëri për Citizens Channel se nuk janë përfshirë në konsultime dhe se marrja e ujit do t’i largojë përfundimisht nga shtëpitë e tyre, pasi ai shërben shpesh si burim për ujë të pijshëm, për vaditje ose për bagëtinë.
